Sutiejsk. Gród pogranicza polsko-ruskiego w X-XIII w., red. Joanna Kalaga

Obszerna, wieloautorska monografia to wspólna edycja Instytutu Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego i Wydawnictwa Profil-Archeo, wyczekiwana przez wielu miłośników i badaczy średniowiecza. Dzieło stanowi pokłosie kilkuletniego programu opracowania archiwalnych materiałów archeologicznych z grodziska w Sąsiadce w woj. lubelskim, pozyskanych podczas prac wykopaliskowych Zofii Wartołowskiej i Włodzimierza Antoniewicza w latach 1936-39 i 1945-57. Opracowanie źródeł i wydanie monografii sfinansowano przede wszystkim ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, w ramach priorytetu 5. (Ochrona zabytków archeologicznych), koordynowanego przez Narodowy Instytut Dziedzictwa. Projekt przewidywał opracowanie jedynie części zabytków z niezwykle bogatej kolekcji sąsiadeckiej – pochodzących z podgrodzia; Grodzisko w Sąsiadce jest utożsamiane z Sutiejskiem, jednym z Grodów Czerwieńskich, wymienianych w latopisach ruskich. Zdaniem autorów monografii, potwierdza to zarówno chronologia materiałów archeologicznych, jak i znaleziska sfragistyczne (ołowiane pieczęcie księcia ruskiego Dawida Igorewicza). W świetle prezentowanego opracowania, rola grodu w Sutiejsku wydaje się istotna nie tylko z punktu widzenia militarnego (strategiczne położenie w obrębie pogranicza polsko-ruskiego, na styku rodzących się monarchii Piastów i Rurykowiczów), ale jako miejsca, w którym mieszały się dwie wielkie tradycje i kultury wczesnego średniowiecza – zachodnia i bizantyńska.

Dzieło składa się z trzech zasadniczych części (zagadnienia ogólne, analizy poszczególnych kategorii znalezisk wraz z uwagami na temat gospodarki i zajęć mieszkańców grodu oraz tablice wraz z katalogami tabelarycznymi). Spośród licznych kategorii źródeł wyróżnia się bogata kolekcja militariów, opracowana przez Piotra N. Kotowicza. Liczne są też serie przęślików glinianych i kamiennych (Isabella Żołędziowska, Dominik Chudzik). Do ciekawych wniosków prowadzi np. analiza szczątków ryb (Mirosława Zabilska-Kunek). Autorką tekstów o charakterze syntetyzującym jest Joanna Kalaga.